'นิพนธ์ พัวพงศกร' ชี้การระบายข้าวโครงการรับจำนำข้าว ปี 54-57 เป็นการแทรกแซงตลาดข้าวครั้งที่ใหญ่ที่สุด สำนักงานกองทุนสนับสนุนงานวิจัย (สกว.) ร่วมกับ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) จัดสัมมนาหัวข้อ "สู่แนวคิดใหม่ของนโยบายอุดหนุนภาคการเกษตร บทเรียนจากนโยบายจำนำข้าว" นายนิพนธ์ พัวพงศกร นักวิชาการ ทีดีอาร์ไอ หัวหน้าโครงการวิจัย การคอร์รัปชั่น กรณีศึกษา โครงการรับจำนำข้าวทุกเม็ด เปิดเผยว่า ผลประมาณการในงานวิจัยทั้งหมด ขณะนี้ยังเป็นตัวเลขคร่าว ๆ ซึ่งยังต้องดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง โดยงานวิจัยได้ศึกษาการทุจริตการระบายข้าวของโครงการรับจำนำข้าว ตั้งแต่ปี 2554-2557 พบว่า โครงการดังกล่าวเป็นการแทรกแซงตลาดข้าวไทยครั้งที่ใหญ่ที่สุด รัฐบาลใช้เงิน 9.85 แสนล้านบาทซื้อข้าว 54.4 ล้านตัน ชาวนาในโครงการได้รายได้ทางตรงเพิ่มขึ้น 2.96 แสนล้านบาท รวมผลประโยชน์ทั้งทางตรงและทางอ้อม 5.61 แสนล้านบาท แต่ส่วนใหญ่กลับตกเป็นของชาวนาขนาดกลางและขนาดใหญ่ ซึ่งการทุจริตในการระบายข้าว 4 ประเภท ประกอบด้วย ปัญหาข้าวหายจากโกดัง การขายข้าวแบบรัฐต่อรัฐ การขายข้าวในผู้เสนอราคาซื้อแบบลับ และโครงการข้าวถุงราคาถูกขององค์การคลังสินค้า โดยมีมูลค่ารวมของการทุจริต การระบายข้าวกว่า 1.09 แสนล้านบาท นายนิพนธ์ ยังระบุว่า พบปัญหาข้าวหาย 2.98 ล้านตัน เกิดจากผู้มีอิทธิพลทางการเมืองลักลอบนำข้าวเปลือกหรือข้าวสารจากโรงสีไปขายให้ผู้ส่งออกและพ่อค้าขายส่ง ก่อนจะหาข้าวเก่าจากโครงการจำนำข้าวในอดีต 2 ล้านตัน ที่เป็นข้าวคุณภาพต่ำ และข้าวจากประเทศเพื่อนบ้าน มาส่งคืนโกดังภายหลัง ซึ่งเป็นสาเหตุที่ คสช. ตรวจพบข้าวในโกดังไม่ได้มาตรฐาน และพบรายงานข้าวหายเล็กน้อย โดยพบมูลค่าทุจริตส่วนนี้กว่า 25,000 ล้านบาท รวมทั้งรายงานของคณะกรรมการนโยบายและบริหารจัดการข้าวในเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา พบว่ายังมีข้าวบางส่วนที่ไม่ได้นำมาคืน ที่คาดว่ารัฐจะมีความเสียหายอีก 1.9 พันล้านบาท ซึ่งการทุจริตสองส่วนนี้มีทั้งเกี่ยวข้องกับการใช้อำนาจรัฐ และโรงสีแอบขโมยข้าวเองโดยไม่เกี่ยวข้องกับเจ้าหน้าที่ระดับสูงของรัฐด้วย ดังนั้น จึงมองว่าโครงการรับจำนำข้าวล้มเหลวทั้งนโยบายและการปฏิบัติ และไม่รับผิดชอบ ซึ่งนำไปสู่หนี้สาธารณะ และไทยสูญเสียตลาดส่งออกข้าว พร้อมเชื่อว่าโครงการรับจำนำข้าวรอบที่ 3 น่าจะมีขึ้น แต่รัฐบาลจะรณรงค์สร้างทัศนคติในหมู่ชาวนาอย่างไร เพื่อแทนนโยบายอุดหนุนราคา